Sayın Cumhurbaşkanımızın yüksek himayelerinde, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sultan II. Abdülhamid Uygulama ve Araştırma Merkezi ile Türk Tarih Kurumu iş birliğinde “Vefatının 100. Yılında Sultan II. Abdülhamid ve Dönemi Uluslararası Kongresi” 22-24 Ekim 2018 tarihlerinde İstanbul’da Osmanlı Devlet Arşivleri Binasında gerçekleşti.

Eski Meclis Başkanı İsmail Kahraman, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Haluk Dursun, Osmanoğlu ailesinin yurtiçindeki ve yurtdışındaki üyeleri, çok sayıda akademisyen ve öğrencinin katılımı ile gerçekleşen kongre açış töreninde, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Haluk Dursun, Yıldız Teknik Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Bahri Şahin, Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Refik Turan, Sultan II. Abdülhamid Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ayşe Melek Özyetgin tarafından açış konuşmaları yapıldı. Etkinliğin açış konferansı Prof. Dr. İlber Ortaylı tarafından verildi.

Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Haluk Dursun, II. Abdülhamid döneminde açılan okulların ve kültür kurumlarının sayısındaki artışa dikkat çektiği konuşmasında, onun döneminin kültür hayatının temelini meydana getiren kütüphaneler, müzeler açışından da oldukça talihli bir dönem olduğunu ifade etti. Sultan II. Abdülhamid'in medya ve popüler yayınlar üzerinden öğrenilmesinin doğru olmadığını dile getiren Dursun, onun en iyi şekilde arşivler, araştırma merkezleri ve bilimsel toplantılarla anlaşılabileceğini belirtti.

Yıldız Teknik Üniversitesi Rektörü Şahin de, Sultan II. Abdülhamid ve dönemini disiplinler arası çalışma anlayışıyla bilimsel olarak incelemek amacıyla gerçekleştirilen etkinliğin Sultan Abdülhamid'i daha iyi anlamayı, değerlendirmeyi ve dönemini doğru okumayı sağlayacağına olan inancını dile getirdi. II. Abdülhamid'in ileri görüşlülüğünü yaşadığı çağda imparatorluk topraklarına nakşeden bir yönetici olduğunu belirten Şahin, onun döneminin canlılığını hâlâ korumakta olan özel bir dönem olduğunu dile getirdi. II. Abdülhamid'in sorunlara çözüm üretirken imparatorluğun dayandığı köklerinden ilham aldığını, sağlam bir gelecek planıyla hareket ederek ileriye dönük projeleriyle dünyanın daima dikkatini çektiğini belirten Şahin, bu nedenle onun döneminde yapılan faaliyetleri incelemenin bilim dünyasının tüm alanlarına çeşitli kazanımlar sağlayacağını sözlerine ekledi.

Türk Tarih Kurumu Başkanı Turan ise, 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi'nin II. Abdülhamid'in yönetim anlayışı üzerindeki etkisine vurgu yaparak, II. Abdülhamid'in savaş sonrasında ordusu dağılan, maliyesi çöken Osmanlı'yı adeta efsanevi tarza dönüştüren bir siyaset izlediğini kaydetti. Sultan II. Abdülhamid'in padişahlığının bu olaydan itibaren başladığını belirten Turan, padişahın sonraki 30 yılda devleti ayağa kaldırmak için önemli faaliyetler gerçekleştirdiğini söyledi. Osmanlı mülki idaresindeki çöküşte bilim ve teknolojinin takibinin gerekliliğinin ve üretim ekonomisinin öneminin farkına varan II. Abdülhamid'in devlet içerisinde maarifi genişletmekle işe başladığını dile getiren Turan, II. Abdülhamid'in ordunun modernize edilmesi gibi icraatlarla kısa sürede Osmanlı'yı itibar açısından ileriye taşıdığını ifade etti. Osmanlı tebaasındaki mensubiyet bilincini istediği noktaya getiremeyen padişahın 33 yıllık iktidarında yaptıklarıyla ve yapamadıklarıyla geleceği etkilediğini söyleyen Turan, bir devre adını veren sultanı anmak üzere gerçekleştirilen sempozyumun verimli geçmesi dilekleriyle sözlerini tamamladı.

Sultan II. Abdülhamid Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ayşe Melek Özyetgin ise Sultan II. Abdülhamid döneminde yaşanan gelişmelere değindi. Tarihin önemli gelişmelere sahne olduğu bir dönemde tahta çıkan Sultan Abdülhamid devrinin anlaşılmasının siyasi ve sosyo-kültürel bağların güçlü olduğu diğer coğrafyaların tarihinin anlaşılması için de elzem olduğunun altını çizen Özyetgin, "O dönemden süregelen muhtelif sorunları anlayıp değerlendirebilmemiz için güvenilir kaynaklar ışığında ve nesnel bakış açısıyla geçmişin ele alınması gerekmektedir" dedi.

Bugüne kadar Sultan II. Abdülhamid ve dönemi üzerine yapılmış en kapsamlı bilimsel etkinlik olan kongrede, yurt içinden ve dışından olmak üzere tarihten edebiyata, tıptan ilahiyata, sanattan iktisada, mimariden teknolojiye kadar oldukça geniş bir yelpazede araştırmacılar tebliğlerini sundular. Kongremize Türkiye’den 43 ayrı şehirdeki 65 üniversiteden, dünyadan ise 27 farklı ülkeden olmak üzere toplam 219 katılımcı katkı sunmuştur. Tebliğ sunumları aynı Kongre mekânında 5 farklı salonda paralel oturumlar şeklinde gerçekleşti. Kongrenin tüm bildiri metinlerini, Sultan II. Abdülhamid Uygulama ve Araştırma merkezimizin editörlüğünde  2019 yılında Türk Tarih Kurumu yayınlayacaktır.